Nếu bạn đang quan tâm tới thị trường chứng khoán hoặc bạn là người mới và chuẩn bị giao dịch, bài viết dưới đây tổng hợp một số kiến thức và khái niệm cơ bản về thị trường chứng khoán tại Việt Nam dành cho bạn

CÁC SÀN GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN 

Hiện nay tại Việt Nam đang có 3 sàn chứng khoán tập trung trực thuộc Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội và Sở giao dịch chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (sàn HOSE, sàn HNX, sàn UPCOM). Mỗi Sở đều có những nhiệm vụ tương đối độc lập, hỗ trợ và bổ sung cho nhau, tạo ra một thị trường chứng khoán toàn diện và tổng thể. Vào 11/12/2021, Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam (VNX) chính thức được thành lập với mục tiêu sẽ sáp nhập 2 Sở này vào làm 1.

HOSE (Hochiminh Stock Exchange), đây là sàn giao dịch chứng khoán TP. HCM. Hose là sàn chứng khoán lớn nhất tại Việt Nam, được thành lập từ năm 2000, đây là sàn có sự tham gia của nhiều mã chứng khoán cũng như sự tham gia của các nhà đầu tư lớn nhất.

HNX (Hanoi Stock Exchange) sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội được ra đời năm 2005 và chính thức hoạt động giao dịch năm 2009. Sàn chứng khoán Hnx cũng là sàn có mức độ uy tín cao, không có quá nhiều quy định như sàn Hose, tuy nhiên đây vẫn là sàn chứng khoán lớn tại Việt Nam được nhiều công ty lựa chọn để niêm yết.

UPCOM diễn ra các giao dịch chứng khoán của những mã cổ phiếu không đủ tiêu chuẩn niêm yết trên sàn Hose, Hnx. Sàn Upcom được ra đời năm 2009 và được quản lý bởi sở giao dịch chứng khoán Hà Nội

THỜI GIAN GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN:

Trên cả 3 sàn HOSE, HNX, UPCOM đều giao dịch từ 9:00 - 11h30 và 13:00 - 15h00 từ thứ 2 đến thứ 6 trừ dịp nghỉ lễ Tết theo quy định

Khung giờ giao dịch trên Hose

• Mở cửa (phiên ATO): 09h-9h15
• Khớp lệnh liên tục: 9h15-11h30
• Tạm nghỉ: 11h30-13h
• Khớp lệnh liên tục: 13h-14h30
• Đóng cửa (phiên ATC): 14h30-14h45

Khung giờ giao dịch trên Hnx tương tự như Hose, tuy nhiên không có phiên ATO, mà khớp lệnh liên tục từ 09h

Khung giờ giao dịch trên Upcom không có phiên ATO, ATC mà khớp lệnh liên tục, sáng từ 9h-11h30 và chiều từ 13h00-15h00

GIAO DỊCH T + 2.5, áp dụng từ 29/8/2022 theo quy định mới

Theo quy định mới nếu mua cổ phiếu vào thứ 2 (được gọi là T+0 hay T0), tới chiều thứ 4, lúc 12h cổ phiếu mới về tài khoản, như vậy tới chiều thứ 4 nhà đầu tư mới bán được cổ phiếu đã mua, và tới chiều thứ 6 tiền bán cổ phiếu ở chiều thứ 4 mới về tài khoán, khi đó nhà đầu tư có thể mua cổ phiếu từ tiền đã bán và tới chiều thứ 3 tuần sau cổ phiếu mua mới này mới lại về tài khoản.

Sắp tới Hệ thống giao dịch KRX được đưa vào vận hành (kế hoạch trong năm 2023) sẽ cho phép giao dịch T0 và mở đường bán khống cùng nhiều sản phẩm chứng khoán khác

NGUYÊN TẮC KHỚP LỆNH:

Trước tiên ưu tiên về giá (lệnh mua với mức giá cao hơn hoặc lệnh bán với mức giá thấp hơn được ưu tiên khớp trước), tiếp theo là ưu tiên về thời gian (các lệnh mua hoặc lệnh bán có cùng mức giá thì lệnh nhập vào hệ thống giao dịch trước được ưu tiên khớp trước)

KHỐNG CHẾ BIÊN ĐỘ

Quy định về biên độ giá cổ phiếu tại 3 sàn (so với giá tham chiếu)

MỘT SỐ THUẬT NGỮ HAY SỬ DỤNG:

• Vn30 hay còn gọi là Vn30-Index là chỉ số được Sở giao dịch chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (Hose) lập và đưa vào sử dụng từ ngày 06/02/2012. Chỉ số này gồm 30 cổ phiếu được niêm yết trên sàn HoSE có giá trị vốn hóa thị trường cũng như thanh khoản cao nhất. Ví dụ, tính tới cuối phiên ngày 10/5/2022, nhóm 30 cổ phiếu này có tổng mức vốn hóa thị trường đạt hơn 3,5 triệu tỷ đồng, tương đương gần 70% tổng giá trị vốn hóa sàn Hose. Giá trị giao dịch trung bình mỗi phiên của nhóm 30 cổ phiếu trong Vn30 chiếm gần 40% tổng giá trị giao dịch của sàn. Theo quy định, vào ngày thứ hai của tuần thứ tư tháng 1 và tháng 7 hàng năm, Hose sẽ thực hiện đổi rổ cổ phiếu của chỉ số VN30-Index.
• Cổ phiếu bluechip: các cổ phiếu thuộc Vn30
• Trần, Tím, CE: giá tăng kịch biên độ so với giá tham chiếu, ứng với sàn Hose +7%, Hnx +10%, Upcom +15%
• Sàn, Xanh lơ: giảm kịch biên độ so với giá tham chiếu, ở sàn Hose -7%, Hnx -10%, Upcom -15%
• Xanh lá cây: cổ phiếu tăng giá
• Đỏ: cổ phiếu giảm giá
• Vàng: giá tham chiếu. Đối với cổ phiếu niêm yết trên sàn Hose, Hnx giá tham chiếu là giá đóng cửa ở phiên trước. Sàn Upcom giá tham chiếu được tính bằng bình quân giá giao dịch của phiên trước đó
• Bảng điện ám chỉ bảng giá cổ phiếu
• Margin hay giao dịch ký quỹ thường được nhà đầu tư sử dụng nhằm vay tiền của công ty chứng khoán để đầu tư. Đây là một dạng đòn bẩy tài chính khi nhà đầu tư có thể thế chấp những cổ phiếu trong danh mục của mình, rồi dùng khoản thế chấp đó để vay thêm tiền từ công ty chứng khoán. Điều này sẽ giúp nhà đầu tư tối ưu được nguồn vốn sẵn có để gia tăng lợi nhuận.

CÁC LOẠI LỆNH GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN:

Trong các lệnh dưới đây thì lệnh LO, ATO, ATC được sử dụng phổ biến và nhiều nhất

Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá mở cửa (ATO):

• Là lệnh đặt mua hoặc đặt bán chứng khoán tại mức giá mở cửa. Lệnh ATO được ưu tiên trước lệnh giới hạn trong khi so khớp lệnh.
• Đợt khớp lệnh định kỳ xác định giá mở cửa sẽ không xác định được giá khớp lệnh nếu chỉ có lệnh ATO trên sổ lệnh
• Lệnh ATO được nhập vào hệ thống giao dịch trong thời gian khớp lệnh định kỳ để xác định giá mở cửa và sẽ tự động tự hủy bỏ sau thời điểm xác định giá mở cửa nếu lệnh không được thực hiện hoặc không được thực hiện hết.

Lệnh giới hạn (LO)

• Là lệnh mua hoặc lệnh bán chứng khoán tại một mức giá xác định. Lệnh có hiệu lực kể từ khi được nhập vào hệ thống giao dịch cho đến hết ngày giao dịch hoặc cho đến khi lệnh bị hủy bỏ.

Lệnh thị trường trên sàn Hose (MP)

• Là lệnh mua/bán chứng khoán tại mức giá bán thấp nhất/ giá mua cao nhất hiện có trên thị trường.
• Khi được nhập vào hệ thống giao dịch, lệnh mua MP sẽ được thực hiện ngay tại mức giá bán thấp nhất và lệnh bán MP sẽ thực hiện ngay tại mức giá mua cao nhất hiện có trên thị trường. Nếu khối lượng đặt lệnh của lệnh MP vẫn chưa được thực hiện hết, lệnh MP sẽ được xem là lệnh mua tại mức giá bán cao hơn hoặc lệnh bán tại mức giá mua thấp hơn tiếp theo hiện có trên thị trường và tiếp tục so khớp.
• Nếu khối lượng đặt của lệnh MP vẫn còn sau khi giao dịch theo nguyên tắc trên và không thể tiếp tục khớp được nữa thì lệnh MP sẽ được chuyển thành lệnh giới hạn mua tại mức giá cao hơn một đơn vị yết giá so với giá giao dịch cuối cùng trước đó hoặc lệnh giới hạn bán tại mức giá thấp hơn một đơn vị yết giá so với giá giao dịch cuối cùng trước đó.
• Trường hợp giá thực hiện cuối cùng là giá trần đối với lệnh mua MP hoặc giá sàn đối với lệnh bán MP thì lệnh thị trường sẽ được chuyển thành lệnh giới hạn mua tại giá trần hoặc lệnh giới hạn bán tại giá sàn.
• Lệnh MP có hiệu lực trong phiên khớp lệnh liên tục
• Lệnh MP sẽ tự động hủy nếu không có lệnh giới hạn đối ứng tại thời điểm nhập lệnh vào hệ thống giao dịch.
• Lệnh mua MP của nhà đầu tư nước ngoài sau khi khớp một phần, phần còn lại sẽ tự động hủy nếu chứng khoán hết room.

Lệnh thị trường trên sàn Hnx

Lệnh mua tại mức giá bán thấp nhất hoặc lệnh bán tại mức giá mua cao nhất hiện có trên thị trường trong phiên khớp lệnh liên tục. Trong đó có 03 loại lệnh sau:

• Lệnh MAK: Là lệnh có thể thực hiện toàn bộ hoặc một phần, phần còn lại của lệnh sẽ bị hủy ngay sau khi khớp.
• Lệnh MOK: Là lệnh nếu không được thực hiện toàn bộ thì bị hủy trên hệ thống ngay sau khi nhập.
• Lệnh MTL: Là lệnh có thể thực hiện toàn bộ hoặc một phần, phần còn lại của lệnh sẽ chuyển thành lệnh LO

Lệnh điều kiện (lệnh chờ)

• Là lệnh giới hạn nhưng duy trì nhiều ngày cho đến khi lệnh được khớp hoặc hết thời gian khách hàng lựa chọn khi đặt lệnh mà chưa được khớp.
• Trong thời gian duy trì lệnh giới hạn, vào ngày giao dịch lệnh sẽ tự động đưa lên sàn khi:
• Giá nằm trong khoảng trần/sàn
• Đáp ứng các điều kiện khác của một lệnh thông thường ( sức mua, khối lượng..)
• Lệnh có thể được khớp từng phần. Phần còn lại vẫn tiếp tục còn hiệu lực.

Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá đóng cửa (ATC):

• Là lệnh đặt mua hoặc đặt bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa. Lệnh ATC được ưu tiên trước lệnh giới hạn trong khi so khớp lệnh.
• Đợt khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa sẽ không xác định được giá khớp lệnh nếu chỉ có lệnh ATC trên sổ lệnh
• Lệnh sẽ tự động tự hủy bỏ sau khi hết phiên nếu lệnh không được thực hiện hoặc không được thực hiện hết.

Lệnh khớp lệnh sau giờ (PLO)

• Lệnh PLO là lệnh mua hoặc lệnh bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa sau khi kết thúc phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa.
• Lệnh PLO chỉ được nhập vào hệ thống trong phiên giao dịch sau giờ.
• Lệnh PLO được khớp ngay khi nhập vào hệ thống nếu có lệnh đối ứng chờ sẵn. Giá thực hiện là giá đóng cửa của ngày giao dịch.
• Lệnh PLO không được phép sửa, hủy.
• Trong trường hợp trong phiên khớp lệnh liên tục và khớp lệnh định kỳ đóng cửa không xác định được giá thực hiện khớp lệnh, lệnh PLO sẽ không được nhập vào hệ thống.

MỞ TÀI KHOẢN CHỨNG KHOÁN Ở ĐÂU?

Giống như tài khoản ngân hàng, bạn có thể mở tài khoản chứng khoán hoàn toàn miễn phí tại bất kỳ công ty chứng khoán nào nếu bạn muốn (có thể mở nhiều tài khoản chứng khoán cùng một lúc ở nhiều công ty chứng khoán, lưu ý 1 căn cước công dân chỉ mở được 1 tài khoản ở 1 công ty chứng khoán), tuy nhiên việc mở nhiều tài khoản cùng một lúc là việc không cần thiết, bạn nên tham khảo và mở tài khoản chứng khoán tại các công ty chứng khoán hàng đầu, dưới đây là top 3 Công ty chứng khoán có thị phần môi giới lớn nhất tại Hose trong quý 1.2023

1. Công ty cổ phần chứng khoán VPS, viết tắt VPS, chiếm 15.67% thị phần
2. Công ty cổ phần chứng khoán SSI (SSI), 11.53%
3. Công ty cổ phần chứng khoán Vndirect (VND), 6.8%

Với công nghệ định danh điện tử eKYC, chỉ cần căn cước công dân bạn có thể mở tài khoản chứng khoán online một cách dễ dàng, bảo mật và chỉ mất vài phút, tham khảo Hướng dẫn mở tài khoản chứng khoán Online tại VPS

ĐA PHẦN NHÀ ĐẦU TƯ CÁ NHÂN BỊ THUA LỖ TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN

Trước khi tham gia giao dịch chứng khoán bạn cũng nên biết lý do Tại sao 95% nhà đầu tư cá nhân bị thua lỗ trên thị trường chứng khoán và có thể bạn cũng không phải là ngoại lệ.

Tham khảo thêm chuỗi video dành cho người mới trên kênh Youtube của Team Cophieutot:

- Hướng dẫn xem bảng giá chứng khoán: https://youtu.be/2FfUMNORdrM

- Hướng dẫn thiết lập biểu đồ kỹ thuật: https://youtu.be/WWR94pssX7s

- Hướng dẫn sử dụng một số chỉ báo kỹ thuật phổ biến: https://youtu.be/wWInE6iuEKQ

- Xác định hỗ trợ và kỹ thuật trong phân tích kỹ thuật: https://youtu.be/ik1GrJGM5Cc

- Sức mạnh của lãi kép và đòn bẩy tài chính trong đầu tư chứng khoán: https://youtu.be/gFyyyTQHr9k

Team Cophieutot hỗ trợ mở tài khoản VPS với ID C532, Nguyễn Hải Hà, liên hệ theo số điện thoại/zalo 0976 21 63 68